Lehendakariak Gasteizko Santa Maria Katedrala bisitatu du gaur goizean, haren Fundazioaren 25. urteurrena ospatzeko. Ekitaldian, Imanol Pradalesek bertatik bertara ezagutu ditu tenplu gotikoa zaharberritzeko lanak, Jon Lasa Santa Maria Katedrala Fundazioko zuzendari-gerentearekin, Ramiro González Arabako ahaldun nagusiarekin eta Javier Hurtado Turismoko sailburuarekin batera, besteak beste.
Hainbat geldialdi egin dituzte ditu bisitan. Katedralaren zorupean hasi da, kriptan, eta bertaratutakoek katedralaren zimenduak eta bertan dauden aztarna arkeologikoak ezagutu dituzte. Ondoren, bisitariak Katedraleko nabetik pasa dira, lehenengo, erronda-pasabidera igotzeko, eta, ondoren, triforiora eta estalkipeko espaziora. Ibilbidea dorrean amaitu dute, eta bertatik Arabako hiriburuaren panoramika ederraz gozatu dute.
Lehendakariaren hitzetan, egindako lana harro egoteko arrazoi bat baino gehiago da. “Arriskatzea eta moldeak haustea erabaki zenuten”, azpimarratu du Imanol Pradalesek, duela 25 urte ondarea zaharberritzeko eta berreskuratzeko beste modu bat bultzatzeko egin zen apustua gogoratzean. “Kultura-ondarea gizarte-kohesiorako eta garapen ekonomikorako eragile bihurtu duzue, eta modu erabakigarrian lagundu duzue Gasteizen eraldaketan eta Hirigune Historikoaren berreskurapenean”, azpimarratu du, eta ondorio hau atera du: “Katedral zaharra sinboloa eta harro egoteko arrazoia da gaur egun Euskadirentzat. Nire esker ona helarazi nahi dizuet Fundazioko kide izan zareten erakunde eta norbanako guztiei, erakutsi baituzue ondareak ez duela izan behar zerbait estatikoa edo opakua, dinamikoa eta irekia baizik. Denona den hori denon zerbitzura jartzeagatik”.
Ramiro González Arabako ahaldun nagusiaren iritziz, Santa Maria Katedrala «lurraldeko benetako itsasargi kulturala da, ondarea, kultura, historia eta hirigintza batzen jakin du Arabako gizarte osoa harro sentitzen den proiektu partekatu batean».
Fundazioa
1994an, Santa Maria Katedrala bisitarientzat itxi zen. XIII. mendean hasi ziren katedrala eraikitzen, hasiera batean eliza-gotorleku gisa, baina historian zehar esku-hartze ugari behar izan zituen egitura-arazo larriak zirela eta.
1997 eta 1998 urteetan zaharberritzeko plan gidaria egin zen, eta 2001 urtean argitaratu. Plan horren helburua zen, alde batetik, katedralak historian zehar izan duen eraikuntza-prozesua ulertzea, eta, bestetik, eraikina herritarrek erabiltzeko berreskuratzea, betiere haren kultura-ahalmenak kontuan hartuta.
Santa Maria Katedralaren Fundazioa 1999ko maiatzaren 25ean eratu zen, Félix Ormazabal Arabako ahaldun nagusiaren, José Ángel Cuerda Gasteizko alkatearen eta Miguel Asurmendi Gasteizko Elizbarrutiko gotzainaren eskutik. Fundazioa 2000ko ekainean jarri zen abian, eta 2025. urte honetan 25 urte bete ditu.
Katedrala eta inguruko eraikinak zaharberritzeko prozesuaz arduratzeko eratu zen Fundazioa, baita haren erabilera kulturalaren eta turistikoaren bitartez balioa emateaz arduratzeko ere. Eratu zenean, 2000. urtean, premiazko eta sendotze-lanei ekin zitzaien. Lan horien ondorioz, Katedralaren indusketa arkeologiko orokorra egin behar izan zen, eta Plan Zuzentzailearen azterketa osagarri ugari egin behar izan ziren, Katedralak antzinatik pairatzen zituen egitura-arazoak jorratzeko. Egitura sendotzeko obra horiek eta dorrearen birgaitzea 2014ra arte egin ziren. Halaber, arkupea zaharberritzen hasi ziren, bertako polikromia historikoak xehetasunez aztertuta eta datatuta, korrespondentzia estratigrafikoen metodoaren bidez.
- urtetik 2024. urtera arte —beste lan batzuekin batera, hala nola Santa Anako Portada musealizatzea edo zaharberritzea, besteak beste— Katedralaren estalki guztiak zaharberritu dira; izan ere, kontserbazio-egoera kaskarrean zeuden eta ura husteko arazoak sortzen zituzten.
Aurten amaitu da egiturazko birgaitze-lan handien eta birgaitze funtzionalaren etapa.
‘Obrengatik irekita’
- urteaz geroztik, 2 milioi bisitari baino gehiago igaro dira tenplu gotikotik, lanen bilakaera bertatik bertara ikusteko eta Arabako hiriburuaren historia ezagutzeko
Bisita horiek Santa Maria Katedralaren zaharberritze-prozesuaren ezaugarri izan den elementu bereizgarri bati esker egin ahal izan dira: lan horiek jendeak ikusteko aukera izan du ‘Obrengatik irekita’ programari esker. 2019an Arkeologoen Europako Elkarteak Santa Maria Katedrala Fundazioa saritu zuen ‘Obretan eta irekita’ proiektuagatik, ondare kudeaketako erreferente gisa, eta programa horrek berak 2000 urteko euskal turismo saria jaso zuen.
Arabako ahaldun nagusiaz eta Turismoko sailburuaz gain, Leandro Cámara Santa Maria Katedrala Fundazioko arkitektoa, Irma Basterra Arabako Batzar Nagusietako presidentea, Cristina González lehen ahaldun nagusiordea eta Turismoko foru diputatua, Ana Del Val Kulturako foru diputatua eta Sonia Díaz de Corcuera kulturako zinegotzia ere izan dira.
