- Egileek (ez) amatasuna esplizituki eta begirada feminista batetik jorratzen dituzten kultur produktuak bildu eta aztertu dituzte
- Kontzientzia feministaren areagotzeak eta amatasuna desmitifikatzeko saiakerak emakume asko eraman ditu beren esperientziak inspirazio iturri bihurtzera
Emakundek gaur aurkeztu du “Maternidades a debate en la producción cultural” ikerketa, Elixabete Imaz EHUko irakasleak zuzendutakoa, Mercedes Bogino NUPeko irakaslea, Ane Arruabarrena, Iosune Fernandez-Centeno, Irati Lafragua EHUko doktoregaiak eta Silvia López antropologoaren laguntzarekin.
Emakundek Emakume eta Gizonen arteko Berdintasunari buruzko ikerlanei ematen dien bekaren emaitza gisa argitaratu da ikerketa hau, eta amatasunaren gaiak garrantzi handia hartzen duen kultura-adierazpenak aztertzea du helburu.
Amatasun eredu normatiboak kritikatzen dituzten eta esperientziak partekatu eta eztabaidatzea bilatzen duten bizipen pertsonaletan dute jatorria aztertu diren materialek. Lan horien bidez, hainbat diziplinatan (idazketa, ilustrazioa, ikus-entzunezkoak, arte eszenikoak eta musikalak eta beste batzuk), amatasunen eta amatasun ezaren inguruan sortzen ari diren eztabaida sozialak aztertu nahi dira.
Feminismoek produktu kulturalen sorreran duten protagonismoa eta eragina identifikatzeaz gain, antropologiatik, soziologiatik eta komunikazio zientzietatik datorren diziplina anitzeko talde honen beste helburuetako bat da kontuan hartzea ekoizpen kulturalak amatasunen eta amatasun-ezaren inguruan eztabaida soziala eta eragin politikoa sortzeko duen gaitasuna.
Euskal sorkuntzak
Begirada feminista batetik hainbat produktu kultural bilatu, bildu, sailkatu eta aztertu dira, ikerketaren unibertsoa zentratuz, Euskal Herrian 2018tik 2024ko maiatzera bitartean sortutakoak gai nagusitzat amatasuna dituzten edo aipatzen dituztenetan.
Lanaren egileek euskal literaturako hainbat lan aipagarri aukeratu dituzte, hala nola Katixa Agirreren ‘Amek ez dute’ edo Monica Cresporen ‘Las Madres Secretas’; Jaione Cambordaren ‘O Corno’ edo Alauda Ruiz de Azuaren ‘Cinco lobitos’; ‘Amaraun’ edo ‘Yerma’ bezalako antzezlanak eta ‘Ama Ta Maternales’ bezalako erakusketak. Baina, gainera, La Furiaren ‘Ama’ bezalako abestiak ere aukeratu dituzte, sare sozialetako edukien analisi sakona egiteaz gain, ‘mamás influencers’ fenomenoa ardatz hartuta.
Ikerketa hau osatzeko, egileekin elkarrizketa pertsonalak egin dira, amatasunaren edo amatasun ezaren esperientzia inspirazio nola bihur daitekeen ikusteko. Izan ere, nahiz eta gai hain unibertsala izan, “harrigarria da hain gutxi esploratu izana arte-sorkuntzetan”. Azken hamarkadan gai horren presentzia handiagoa sumatzen da.
“Kontzientzia feministaren areagotzeak, zainketen errebindikazio eta errebalorizazioak eta amatasuna desmitifikatzeko saiakera batek, emakume askok euren amatasun edo ez-amatasun esperientziak euren sorkuntzetan inspirazio iturri gisa erabiltzera eraman ditu”, diote ikerlariek.
Emakumeak dira, beren ezagutzaren bidez, ama gisa duten esperientziaz hitz egiten dutenak, eta horrek amatasuna entzuna izatea aldarrikatzen duen espazio bihurtzen du artelana. Ikerlanean zehar, egileek zenbait azterketa-ardatz planteatzen dituzte, ekoizpenek amatasun-ereduak ilustratzeko edo irudikatzeko moduari, esperientzia emozionalari edo amatasuna emakumeen aniztasunetik interpretatzeko moduari dagokienez.
Ikerketa taldeak azpimarratu du, halaber, produktu kultural horiek ez daudela amentzat bakarrik sortuak. “Zuzenean haiengana hurbiltzen ez diren pertsonei eragiteko potentziala ere badutela uste dugu. Ez bakarrik isilduta zegoen zerbaiti ahotsa emateko, baizik eta galderak sortzeko, erantzunak aurkitzeko eta hausnarketara gonbidatzeko”.
Ikertzaile-taldea
Elixabete Imaz Zientzia Politikoetan eta Soziologian lizentziaduna (Madrilgo Unibertsitate Konplutentsea) eta Gizarte Antropologian doktorea (EHU). Batez ere, ahaidetasun berri eta zaharrak aztertu dira, eta amatasun, homoparentalitate eta familia-aniztasunari buruz hausnartu da, baita ugalketa-teknologia berrien eraginari buruz ere.
Ane Arruabarrena kazetaritzan lizentziatua (UAB), genero, identitate eta hiritartasun ikasketetan masterra (UCA) eta gaur egun Euskal Herriko Unibertsitateko (EHU) Ikasketa Feministak eta Generokoak programan doktoregaia da. Bere ikerketa-lerro nagusiak plataforma digitalak, onlineko laguntza-sareak eta amatasunak dira.
Mercedes Bogino, Nafarroako Unibertsitate Publikoko (NUP) Soziologia eta Gizarte Langintza Saileko irakasle eta ikertzailea. Gizarte Antropologiako Ikerketa Taldeko (GIAS) kidea da eta hainbat proiektutan parte hartu du, besteak beste: Maternidades a debate en la producción cultural.
Iosune Fernandez, antropologoa, eta egun adopzio transnazionalari buruzko tesia garatzen ari da. Bere interesen artean sartzen dira nola eraikitzen garen familia, amatasuna, haurtzaro eta nerabezaroaren agentzia, gorputzen hizkuntza ez-ahozkoa eta emozioak begirada feminista batetik.
Irati Lafragua, Ikus-entzunezko Komunikazioan lizentziatua EHUn. Doktore-tesia egiten ari da EHUko Balioen Filosofia eta Gizarte Antropologia sailean. Amatasunaren, aitatasunaren, zainketen, maskulinitatearen eta embodoaren kontzeptuaren inguruan aritzen dira, betiere antropologia bisualaren eta dokumentalaren ikuspegitik.
Silvia López, Gizarte Antropologian graduatua EHUn. Sentsibilizaziora eta berdintasunera bideratutako proiektu feministak, prozesu parte-hartzaileak eta prestakuntza-ekintzak diseinatzen eta dinamizatzen egiten du lan profesionala. Kultr(ez)ama ikerketa taldeko kidea da (UPV/EHU) eta “Desterratuak: erresistentzia istorioak kolonbiar erbestean. Bakearen aldeko emakume eta disidentzia sexual eta generokoak”, Jorge Adolfo Freytter Romero Elkarteak bultzatua.
