Mugikortasun Jasangarriaren Sailak 581,7 milioi euroko aurrekontua izango du 2026an, Euskadi lurralde eta gizarte mailan egituratzeko

• Trenbide-zerbitzuetarako eta azpiegiturak eraiki eta hobetzeko erabiliko da inbertsioaren zatirik handiena
• Datorren urtean, garraio publikoa 12 urtera arte doan izatea neurri estrukturala izango da

Mugikortasun Jasangarriaren Sailak 581,7 milioi euroko aurrekontua izango du 2026ko ekitaldian, Susana García Chueca sailburuak asteazken honetan Sailaren ildo estrategiko nagusiekin batera Legebiltzarrean azaldu duen proiektuak jasotzen duenez. Proiektua aurreko ekitaldikoa baino % 2,5 handiagoa izango da, hein handi batean Gipuzkoan tren-azpiegitura berriak martxan jarri direlako eta autonomia-erkidegoarentzat garrantzi handikoak diren zenbait azpiegituraren obren egoera dela eta.

Sailburuak zehaztutako kontuek lurraldea sozialki eta lurraldearen arabera egituratzea dute helburu. Horretarako, trenbide- eta tranbia-sarea zabalduko dira, lehendik daudenak hobetu eta mantenduko dira, eta mugikortasun jasangarria eta garraio publikoaren erabilera sustatzen dituzten eta herritar guztiei sarbidea bermatzen dieten ekimenak garatuko dira.

MUGIKORTASUN JASANGARRIRAKO ESTRATEGIA

Mugikortasun Jasangarrirako Estrategiaren Zuzendaritzak 250,4 milioi euro izango ditu 2026an, eta Euskadiko Mugikortasun Jasangarrirako Plana indarrean egongo den lehen urtea izango da. Planak ehun jarduketa baino gehiago aurreikusi ditu hurrengo hamarkadarako. Planaren ekintzen artean dago udalerriei laguntzea mugikortasun jasangarrirako tresnak aktiba ditzaten, plana garatzeko 250.000 euroko partidaren bidez. Dokumentu horretan, erronka handienetako bat da tarifa-integrazioa sustatzea. Eredu bateratua da, baina lurralde historikoen arabera berezitasunak izango ditu, eta garraio publikoa gehien erabiltzen dutenei deskontu handiagoekin saritzea du ardatz, kolektibo jakin batzuk, esaterako, gazteak kontuan hartuta. Horrek 300.000 euroko partida izango du, lanak aurrera eramateko. Horretarako, lehenik eta behin, 2025. urtea amaitu baino lehen, Euskadiko garraio publiko guztietan Bat, Barik eta Mugi txartel guztien interoperabilitatea lortzeko prozesua amaitu behar da.

Zuzendaritzak honako helburu nagusi hauek izango ditu:

1. Trena eta tranbia bultzatzea, herritarrak garraiatzeko modu gisa. Aurrekontuen proiektuak 130 milioi euro jasotzen ditu Euskotrenek Eusko Jaurlaritzaren sare propioan ematen duen zerbitzuari emateko, eta 92,8 milioi euro Eusko Jaurlaritzari transferitu berri zaion eta Renfek operatu duen aldiriko zerbitzuari emateko. Azken horietatik, 3,4 milioi Arabako Lautadako zerbitzua garatzeko izango dira. Zerbitzu hori Mugikortasun Jasangarriaren Sailak jarri zuen martxan aurtengo maiatzean, aldiriko tren-zerbitzuen eskumena gain hartu eta ia sei hilabetera.

2. Tren eta tranbia gehiago eta hobeak, sare zabalagoari erantzuteko. Euskotrenek, Zuzendaritzaren menpe dagoen sozietate publikoak, 44,4 milioi euroko inbertsioak egingo ditu. Kontu-sailik garrantzitsuenak trenak eta tranbiak erosteko eta berritzeko dira, eta Bilboko metropoli-trenaren etorkizuneko 5. lineak edo tranbia Gasteizko Zabalgana auzora zabaltzeak ekarriko dituzten beharrak aurreikusten dira.

3. Segurtasuna digitalizatzea eta modernizatzea. 2026an, European Rail Traffic Management System (ERTMS) ezartzen jarraituko da pixkanaka; seinaleztapena, komunikazioa eta trenbide-kontrola modu estandarizatuan egingo dira Europako eremu osoan, puntako teknologia digitalaren bidez segurtasuna indartzeko. Prozesu hori 2026an hasiko da hedatzen Gipuzkoan (Hendaia-Usurbil), bai Euskal Trenbide Sareko lineetan, bai Euskotreneko trenetan, eta pixkanaka sare osora zabalduko da.

4. Garraio eskuragarria, denontzat. 19,5 milioi euro erabiliko dira garraioa planifikatzeko, eta, besteak beste, 9,1 milioi euro hobarientzat. Besteak beste, neurri hauek hartuko dira: garraio publikoa doan izatea 12 urte bete arte. Neurri horiek 2025aren hasieratik daude martxan, eta 2026tik aurrera neurri estruktural gisa sendotuko dira.

TRENBIDE-AZPIEGITURAK

Garraio Azpiegituren Zuzendaritzak 259,5 milioi euro izango ditu garatzen ari diren azpiegiturak egikaritzen jarraitzeko, azpiegitura berriak planifikatzeko eta lehendik daudenak mantentzeko eta hobetzeko, Euskal Trenbide Sarea erakunde publikoaren bidez. Honako hauek dira lehentasunetako batzuk:

1. Euskadiko tren-azpiegitura bultzatzea

• Bilboko metropoli-trenbidearen 5. linearen hiru zatietako lanek 53,7 milioi euroko aurrekontua izango dute.
• Topoaren Donostiako lurpeko pasabidea eta Altza-Galtzaraborda trenbide-saihesbidea (Gipuzkoako hiriburua eta Errenteria artean) amaitzea eta martxan jartzea. Bi tarteak 2026an jarriko dira martxan, eta 28,2 eta 25,3 milioi euroko aurrekontua dute, hurrenez hurren.
• Gasteizko tranbia Zabalgana auzora luzatzeko lanak datorren urtean hasiko dira, eta 2026rako 2,1 milioi euroko aurrekontua izango dute.
• Bilboko tranbiaren geltoki berria Los Cañosen eraikitzeko 4,4 milioi euro erabiliko dira.
• Donostiako Anoetako geltokia berritzeko 8,8 milioi euro bideratuko dira, eta Gernikakoak eta Bediakoak amaitzeko 1,5 milioi euro.

2. Mugikortasun jasangarrirako etorkizuneko azpiegituren plangintza

• Mugikortasun Jasangarriaren Saila Bilboko metropoli-trenbidearen 4. lineako lanak Errekalde eta Matiko arteko zatian (Basurtura hurbiltzea barne) egiteko beharrezkoak diren proiektu guztiak garatzen ari da, eta 1,2 milioi euro erabiliko ditu horretarako datorren urtean.
• Bilboko Zorrotzaurre auzora tranbia luzatzeko proiektua kontuetan jasota dago.
• Partida bat aurreikusi da Loiolako Erriberako (Donostia) aldageltokiaren eraikuntza-proiektua amaitzeko.

3. Dauden azpiegiturak berritu eta mantentzea

• 11,2 milioi euro erabiliko dira trenbidea berritzeko, besteak beste, Sukarrietatik Bermeora doan zatian, Bilboko tranbiaren Mirafloresko tunelean, Zumaia eta Zarautz arteko zatian eta Elgoibarko geltokiaren inguruan.
• 4,4 milioi euro ezpondak eta tunelak hobetzeko izango dira. Halaber, Irungo nazioarteko zubia eta Mundaka eta Bermeo arteko Lamiarango zubibidea ere birgaituko dira.
• Beste jarduketa batzuk: trenbidearen hiri-integrazioa Eibarren (2,3 milioi), Itziarren zabaltzea (6 milioi), etab.

Euskal Trenbide Sarearen azpiegituretako inbertsioari aurre egiteko zenbatekoari 68,4 milioi euro gehitu behar zaizkio, abiadura handiko sarearen eta Hegoaldeko Trenbide Saihesbidearen kudeaketa-aginduaren bidez:

2. Hegoaldeko Trenbide Saihesbidea. Lehen faseko eraikuntza-proiektuak itxi ondoren, obrek 46 milioi euroko partida izango dute 2026an.
3. Euskal Trenbide Sare berria. 14,7 milioi euro izango ditu Donostiako Atotxako geltokiaren obra amaitzeko, baita Hernani-Astigarraga zatia ere. 2,7 milioi euro Bilboko abiadura handiko geltokira sartzeko tunelak eraikitzeko proiektua idazteko izango dira, eta Araban Arkauteko lotunea eraikitzeko proiektuak aurrera jarraituko du, 1,2 milioi euro esleituta. Euskal Trenbide Sareak, halaber, Gobernu zentralaren kudeaketa-aginduaren bidez eraikiko du Astigarragan egingo den aldiriko tren-geltokia. Laster hasiko dira eraikitzen, eta 7,5 milioi euroko partida izango du.