- Eusko Jaurlaritzak giza eskubideekin duen konpromisoa nabarmendu du Justizia eta Giza Eskubideen sailburuak, eta gatazkaren eta okupazioaren mendean dauden herriak babesten Francesca Albanesek egindako lana aitortu du
María Jesús San José Justizia eta Giza Eskubideen sailburuak gaur aldarrikatu duenez, “giza duintasunaren defentsa ez da inoiz erosoa izan, baina beti da beharrezkoa”, eta Giza Eskubideen Deklarazio Unibertsalaren indarra ere nabarmendu du, “gizateriak sinatu duen anbizio handieneko itun etikotzat” hartuta.
San José René Cassin 2025 saria emateko ekitaldiaren buru izan da gaur arratsaldean Bilbon. Aurten, Francesca Albanese izan da saritua, Nazio Batuen Erakundeak Palestinako lurralde okupatuetarako duen errelatore bereziaren eta bi agintalditan erantzukizun hori bete duen lehen emakumearen ibilbidea aintzatesteko. Ekitaldian hainbat agintari, gizarte-erakundeetako ordezkariak eta giza eskubideen arloko profesionalak bildu dira. Albanese ezin izan da bertan egon agenda arazoak direla eta, eta bere izenean jaso dute epaimahaiko kideek eta presidenteak, Giza Eskubideen, Memoriaren eta Bizikidetzaren sailburuordea Arritxu Marañónek.
Bere hitzaldian, San Josék sarituaren ausardia, zorroztasun juridikoa eta independentzia etikoa azpimarratu ditu. Ezaugarri horiek, bere esanetan, “giza eskubideak edozein presio politiko edo interes koiunturalen gainetik jartzen dituztenak definitzen dituzte”. Sailburuak Albaneseren lana goraipatu du urraketak dokumentatzean, zigorgabetasuna salatzean eta Nazioarteko Zuzenbide Humanitarioa bete dadila eskatzean. Azpimarratu duenez, bere lanak “diskurtso ofizialetatik kanpo geratu ohi direnei ahotsa eman die: lekualdatutako familiei, hezkuntza jasotzeko aukerarik ez duten adingabeei, arretarik gabeko zaurituei eta eguneroko indarkeriaren eraginpean dauden komunitate osoei”. Horregatik, gaineratu duenez, bere lanak nazioarteko komunitateari egiten dio dei, eta gogorarazi duenez, “gizatasun gisa eman ditugun arauek ezin dute izan gomendio hutsak, betebehar juridiko eta etikoak baizik”.
Sailburuak bere hitzaldiaren zati bat egungo testuinguru globalari buruz hausnartzeari eskaini dio, gizarte guztiei eragiten dieten krisi klimatiko, energetiko, ekonomiko eta geopolitikoek markatutakoari. Ohartarazi duenez, inor erabat salbu ez dagoen arren, “guztion kalteberatasun-maila ez da berdina”, eta gogorarazi duenez, munduko eskualde askok gatazka luzeak, lekualdatze masiboak eta nazioarteko zuzenbide humanitarioaren urraketa larriak jasaten jarraitzen dute. San Josék espresuki aipatu ditu Ukraina, Sudan eta Palestinako kasuak, “jomuga zibilak erasotuak izaten jarraitzen dutelako eta herritarrak sufrimenduaren eta ziurgabetasunaren artean bizi direlako”.
Ildo horretan, René Cassin sariaren epaimahaiak Nazioarteko Zuzenbidearen errespetuan eta krimen guztien zigorgabetasunaren amaieran oinarritutako bakea eskatzeko egindako deialdia babestu du. “Ez dago bakerik egiarik gabe, bermerik gabe eta nazioarteko koherentziarik gabe”, adierazi du.
Bestetik, San Josék Giza Eskubideen Deklarazio Unibertsalaren indarra aldarrikatu du, “gizateriak sinatu duen itun etikorik handiena” dela eta ziurgabetasun garaian ezinbestekoa den iparrorratz morala dela esanez. Azpimarratu duenez, giza eskubideek beti dute etorkizun sena, eta gizartearen ardura da balio horiek belaunaldi berriei transmititzea.
Sailburuak adierazi duenez, “eskubideak ez dira heredatzen, egunero defendatzen dira”, eta ohartarazi duenez, axolagabekeria arriskutsua da demokraziarentzat, memoria eta erantzukizun kolektiboa berme bat diren bitartean. Ildo horretan, erakundeak indartzeko, bizikidetza zaintzeko, gorrotoa baztertzeko eta aniztasuna gizarte aske baten zutabe gisa defendatzeko beharra azpimarratu du.
Francesca Albanese omentzea “omenaldi indibidual bat ez ezik, defendatzen ditugun balioak bakarrik ez daudela gogorarazteko oroigarri kolektibo bat da ere”, esan du sailburuak. Publikoki eskerrak eman dizkio errelatoreari erakutsitako kemenagatik, dedikazioagatik eta egiarekiko eta biktimekiko etengabeko konpromisoagatik, eta bere lana “mundu gizatiarrago, bidezkoago eta askeago batean sinesten dugunontzat itsasargi bat” dela adierazi du.
2003an sortutako saria
2003an sortutako René Cassin Sariak giza eskubideen defentsan egindako lanagatik nabarmentzen diren pertsonak eta erakundeak saritzen ditu urtero. Baionan jaiotako legelariaren izena daramana, Giza Eskubideen Deklarazio Unibertsalaren inspiratzaile nagusi eta 1968an Bakearen Nobel Saria jaso zuenarena. Aurreko edizioetan, besteak beste, UNRWA edo Heriotza Zigorraren aurkako Nazioarteko Batzordea erakundeak saritu ditu, baita Alec Reid, Federico Mayor Zaragoza, Dora María Téllez eta Elisa Loncón ere.
2025eko edizioak “Eusko Jaurlaritzak nazioarteko begiradari eta giza eskubideekiko konpromiso irmoari eusteko duen borondatea berresten du”, esanez amaitu du sailburuak.
