- Eusko Jaurlaritzaren Lakuako egoitzan egindako tailerra oinarrizko prestakuntza-planaren amaiera izan zen, eta Euskadiko barnahuak martxan jartzeko beste urrats bat, iraileko erakunde arteko hitzarmena sinatu ondoren.
- Mugarri berri horrek beste urrats bat ematen du haurren eta nerabeen aurkako sexu-indarkeriari erantzun koordinatua, espezializatua eta instituzionala emateko eredu bat eraikitzeko.
Eusko Jaurlaritzako Ongizate, Gazteria eta Erronka Demografikoaren Sailak Barnahus ereduari buruzko workshop praktiko bat egin du gaur Lakuako egoitzako Euskaldunberria aretoan. Bertan, gizarte-zerbitzuetako, haurren babeseko eta psikologiako 60 profesional inguruk parte hartu dute, bai eta etorkizunean Araban Euskadiko lehen Barnahua abian jartzeko inplikatutako beste eremu batzuetako 60 profesionalek ere.
Save the Children elkartearekin batera antolatu da tailerra, eta haur eta nerabeen aurkako sexu-indarkeriari eta Barnahus ereduari buruzko 30 orduko oinarrizko prestakuntza-planaren lehen edizioa ixtea ekarri du. Azarotik, Eusko Jaurlaritzako, Arabako Foru Aldundiko eta Gasteizko Udaleko profesionalek egiten dute.
Barnahus-i buruzko prestakuntza-plan hau Euskadiko testuingururako diseinatu eta egokitu du Save the Children erakundeak, PROMISE Europako sarearen parte baita. Nazioarteko ospe eta aitorpen handiko lankidetza-sare bat da, eta profesionalak, adituak, erakundeak eta estatuak biltzen ditu, Europan Barnahus eredua bultzatzeko eta haren estandarrak betetzen direla zaintzeko.
«Workshop honekin beste urrats bat eman dugu Barnahus proiektua sendotzeko Euskadin. Sexu-indarkeriaren biktima diren haur eta nerabeei lagunduko dieten taldeak prestatzen ari gara, birbiktimizazioa saihesten duen eta haien eskubideak erdigunean jartzen dituen eredu batetik abiatuta», azpimarratu du Xabier Legarreta Gazteria eta Erronka Demografikoaren sailburuordeak.
Protokoloetan eta eguneroko praktikan oinarritutako tailerra
Arabako Workshop Barnahus. Jarduteko jarraibideak eta VSIA protokoloa lantalde berrientzako lankidetza-espazio praktiko gisa diseinatu da.
Prestakuntza aditu talde baten eskutik heldu da.
Workshoparen programan honako hauek sartu dira:
- Arabako Barnahusen jarduera-jarraibideei eta erakunde arteko protokoloei buruzko bloke bat, deribazio-zirkuituetan, sistema bakoitzaren roletan eta koordinazio-mekanismoetan sakonduz.
- Kataluniako Barnahus ereduari eta haren unitate integratuei buruzko saio bat, arreta berezia eskainiz Terrassa eta Granollerseko esperientziari eta erakundearteko koordinazioan ikasitakoari.
- Esku hartzeko ibilbideen simulazio gidatua. Horri esker, kasu baten ibilbidea birsortu ahal izan da, Barnahuseko errebelaziotik atentziora, puntu kritikoak eta baterako hobekuntza-proposamenak identifikatuz.
Tailerrak berariaz landu ditu diziplina anitzeko lankidetzari eta kasuen erakunde arteko kudeaketari buruzko Europako estandarrak, eta baliabidean parte hartuko duten taldeen prestakuntza operatiboa indartu du.
Barnahus oinarrizko prestakuntza: 30 ordu eredua aldatzeko
Gaurko workshopa 30 orduko oinarrizko prestakuntza-plan baten amaiera da, eta online prestakuntza, bost webinario tematiko eta aurrez aurreko tailer hau konbinatzen ditu.
Prestakuntza-programak eduki hauek jorratu ditu, besteak beste:
- Haurren eta nerabeen aurkako sexu-indarkeriaren arloko arau- eta lege-esparrua, 8/2021 Lege Organikoa (INBILO) eta Haur eta Nerabeei buruzko 2/2024 Legea (HNL) barne.
- Sexu-indarkeriaren adierazpenak, ondorioak eta detekzioa, bai eta biktimizazio sekundarioa saihesteko gakoak ere.
- Zigor-arloko prozesuaren funtsezko alderdiak, aurrez eratutako froga eta haurren lekukotza babesteko berme prozesalak.
- Barnahus eredua eta euskal testuingurura egokitzea, arreta berezia jarriz Arabako baliabidean aurreikusitako funtzionamenduan eta sistemen arteko koordinazioan.
Prestakuntza-plan hau Euskadin Barnahus abian jartzeko funtsezkoak diren operadoreei zuzenduta dago – batez ere Vitoria-Gasteizko Udaleko, Arabako Foru Aldundiko eta Eusko Jaurlaritzako gizarte-zerbitzuetako profesionalei –, eta pixkanaka babes-, justizia-, osasun-, hezkuntza- eta segurtasun-sistemako beste profil batzuetara hedatuko da.
Zer da Barnahus eta zer dakar Arabarako eta Euskadirentzat?
Barnahus eredua («Haurren etxea», Islandian) Islandian jaio zen 1998an, sexu-indarkeriaren biktima diren adingabeei arreta emateko erantzun berritzaile gisa. Bere ezaugarri nagusia da etxebizitza berean gizarte, osasun, justizia, hezkuntza eta polizia arloetako esku-hartzeak egiten dituela, ingurune seguruan eta haurrei egokituta.
Barnahusen grabatutako auzitegi-elkarrizketa, balorazio mediko eta psikologikoa eta laguntza terapeutiko eta juridikoa egiten dira, biktimak bere testigantza errepikatu behar izatea edo hainbat zerbitzuren artean mugitu behar izatea saihestuz. Eredu horrek, Europako Kontseiluak eta PROMISE Europako sareak babestuta, birbiktimizazioa murrizten du, erakundeen arteko koordinazioa hobetzen du eta arreta integrala eta espezializatua bermatzen du.
Araban, Barnahus proiektua haur eta nerabeen aurkako sexu-indarkeriari aurre egiteko arreta integraleko esperientzia pilotu bat da, Eusko Jaurlaritzaren, Osakidetzaren, Arabako Foru Aldundiaren eta Gasteizko Udalaren arteko hitzarmen baten emaitza.
Gasteizko Barnahus zentroak zerbitzu espezializatuak eskainiko ditu biktimei eta haien familiei laguntza eta orientazioa emateko, balorazio medikoa eta psikologikoa egiteko, esploratzeko elkarrizketa egiteko eta aurrez eratutako froga bidezko deklarazioa egiteko, betiere borondatez, doan, konfidentzialtasunez eta haien duintasuna errespetatuz.
Orain arte egindako urratsak
Gaur egindako workshopa Euskadin Barnahus eredua ezartzeko lan-hari iraunkor batean kokatzen da:
- 2021. Eusko Jaurlaritzak, Save the Children elkartearekin batera, Barnahus proiektu pilotu bat sustatu duela iragarri du, Gasteizen haurtzaroan eta nerabezaroan sexu-abusuak gertatzen diren kasuetarako.
- 2022. Sailarteko Lantalde Tekniko bat eratu da baliabidea diseinatzeko eta baterako lehen jarduketa-jarraibideak egiteko.
- 2022-2025. Haurren eta Nerabeen aurkako Indarkeriaren aurkako Euskal Estrategiak Barnahus eredua hedatzea jasotzen du, birbiktimizazioa prebenitzeko eta erakundeen erantzuna hobetzeko funtsezko neurri gisa.
- 2024. Euskal Autonomia Erkidegoko Haur eta Nerabeei buruzko 2/2024 Legeak berariaz jasotzen du sexu-indarkeriaren biktimentzako zerbitzu integral eta espezializatu bat sortzea, eta profesionalen prestakuntza espezifikoaren garrantzia azpimarratzen du.
- 2025eko iraila. Gobernu Kontseiluak Araban Barnahus proiektu pilotua abian jartzeko erakundearteko hitzarmena sinatzea onartu du, biktima adingabeekin egindako sexu-delituen gorakadari erantzuteko (1.009 salaketa 2020 eta 2023 artean).
- 2025eko udazkena. Barnahus oinarrizko prestakuntza-plana zabaldu da, eta baliabidean parte hartuko duten taldeei zuzendutako webinario tematikoak hasi dira.
- 2025eko azaroa. Gasteizko Barnahus talde finkoak, Arabako Foru Aldundiko eta Eusko Jaurlaritzako Haur, Nerabe eta Familien Zuzendaritzako pertsonekin batera, Katalunia bisitatu zuen, Save the Children erakundeko Barnahus taldearekin bi lan-jardunaldi egiteko, eta Barnahus eredua Katalunian abian jartzeko eta hedatzeko esperientzia finkatuak eta ikaskuntzak zuzenean ezagutzeko.
- Abenduaren 15a. Gaur Lakuan egindako workshopak oinarrizko prestakuntzaren lehen fasea ixten du, eta aukera ematen du Arabako Barnahusen protokoloak praktikan ezartzeko, datozen hilabeteetan kasu errealei arreta ematen hasi aurretik. Hori gertatuko da inplikatutako langile guztiak behar bezala prestatuta daudenean eta oinarrizko prestakuntza guztiak eta prestakuntza espezializatua egin direnean.
«Mugarri horietako bakoitzak — hitzarmenak, prestakuntzak, bisita teknikoek eta workshop honek — oso helburu argi batera hurbiltzen gaitu: sexu-indarkeria jasaten duen haur bakar bat ere ez sentitzea bakarrik eta gertatutakoa behin eta berriz berreskuratu behar izatea ate desberdinen aurrean. Barnahus inplikatutako sistema guztien etxe komuna da, eta, batez ere, haurrentzako espazio segurua «, adierazi du Xabier Legarretak.
Oinarrizko prestakuntza burututa eta workshopa garatuta, Euskadik beste urrats bat eman du haur eta nerabeen aurkako sexu-indarkeriari erantzun ordenatu, koordinatu eta espezializatua emateko eredu bat eraikitzeko bidean.
