- Eusko Jaurlaritzako Arrantzako zuzendaria “Ekonomia Urdina zaintzearen eta behar bezala garatzearen” alde agertu da
- Ozeanoei buruzko hurrengo goi-bilera Hego Koreak eta Txilek antolatuko dute 2028an
Nizan egin den Nazio Batuen Ozeanoei buruzko Konferentziak ehunka pertsona, espezialistak, organizazioak, enpresak eta erakundeak bildu ditu Nizan, itsasoarekin lotutako erronka globalei nola aurre egin aztertzeko. 15.000 pertsona inguruk jarraitu dituzte Frantziak eta Costa Ricak ekainaren 9tik 13ra bitartean antolatu dituzten eztabaidak eta ekitaldiak. Ixone Soroa Eusko Jaurlaritzako Arrantzako zuzendaria “ Ekonomia Urdina zaintzearen eta behar bezala garatzearen alde” agertu da, eta “oso positibotzat” jo du Nizako Ozeanoei buruzko Konferentzia, “baina oraindik asko dago egiteko”, esan du.
Konferentzian 50 estatu- eta gobernu-buru eta milaka ordezkari izan dira ozeanoen egoera, gehiegizko arrantza, biodibertsitatearen egoera, itsasora isuritako plastikoak eta azidotzea aztertzeko. Euskadi Ixone Soroa Eusko Jaurlaritzako Arrantzako zuzendariak eta Unesco Etxeko Arantza Atxak ordezkatu dute, eta arrantza jasangarriarekin eta ekonomia urdinarekin lotutako side events ekitaldietan parte hartu du.
Ozeanoek gero eta CO₂ gehiago xurgatzen dute, eta tenperatura nola igotzen ari den ikusten dute. Konferentzian “Gure ozeanoa, gure etorkizuna: premiazko ekintza baterako elkartuta” izeneko adierazpena onartu dute, eta bertan estatuek “ozeanoa, itsasoak eta itsasoko baliabideak modu jasangarrian kontserbatzeko eta erabiltzeko” konpromisoa hartu dute.
Testuak proposatzen du neurri zehatzak hartzea, besteak beste, itsas eremu babestuak zabaltzeko, itsasoko garraioa deskarbonizatzeko, itsasoaren kutsaduraren aurka borroka egiteko eta “finantzazio urdina” mobilizatzeko kostaldeko eta uharteetako nazio kalteberen alde.
“Ozeano osasuntsu, produktibo eta erresilientea izatea ezinbestekoa da ekonomia ozeaniko jasangarria izateko, elikagaien segurtasunerako eta nutriziorako, eta lotura sozial eta kultural oso sendoak sortzen laguntzen du. Premiaz jardun behar dugu egoera horren aurrean, neurri ausartak, handinahikoak, bidezkoak eta eraldatzaileak” hartuz, jaso da aho batez onartu den testuan.
Estatuz azpiko estatuek eta gobernuek lehendik zeuden akordioak aplikatzeko konpromisoa ere hartu dute, hala nola Klimari buruzko Parisko Akordioa eta Kunming-Montrealgo Biodibertsitatearen Munduko Esparrua, eta plastikoek eragindako kutsaduraren aurka borroka egitea beharrezkoa dela aitortu dute. Gai honi buruzko negoziazioei abuztuan ekingo zaie berriz Genevan.
Gehien aipatu den informazioa biodibertsitatea jurisdikzio nazionalez haratago babesteari buruzko ituna, Itsas Zabaleko Ituna izenez ere ezagutzen dena, izan da. Hogei urte baino gehiagoko eztabaidaren ondoren, 2023an onartu zen, eta azalera ozeanikoaren % 60 baino gehiago, hau da, planetaren azaleraren erdia, diren espazio horiek kudeatzeko lege-esparrua ezartzen du.
Konferentziaren hasieran, estatuen % 30ek bakarrik zuten berretsita itun hori, eta 60 berrespen behar dira indarrean jartzeko. Konferentzia hasi eta biharamunean, ekainaren 10ean, berrogeita hamar herrialdek zuten berretsita, eta beste hamabostek hitzeman dute datozen hilabeteetan berretsiko dutela. Litekeena da 2025a amaitu aurretik indarrean jartzea. NBEko idazkari nagusiak, Antonio Guterresek, Nizan adierazi zuen “ezin da onartu ozeanoak Mendebalde Urrun berria bihurtzea”.
Nizako Ekintza Plana
“Ekintza Plan” honek Estatuen adierazpena eta borondatezko konpromisoak jasotzen ditu. Europar Batasunak Nizan hartu edo iragarritako konpromisoetako batzuen arabera, Ozeanoaren aldeko Itunak 1.000 milioi euroko inbertsioa izango du, ozeanoak kontserbatzeko, itsas ikerketarako eta arrantza jasangarrirako. Polinesia Frantsesak bere eremu ekonomiko esklusibo osoan (~5 millones de km²) munduko itsas eremu babestu handiena sortzearen aldeko apustua egiten du.
Alemaniak Itsaso Baltikoa eta Ipar itsasoa garbitzea proposatu zuen, munizio historikoak berreskuratzeko eta ezabatzeko 100 milioi euroko berehalako ekintza-plan baten barruan, munduan ekimen aitzindaria izanik.
Ozeano Isila lortzea 37 herrialdek babestu zuten, Panamak eta Kanadak gidatuta, mundu-mailan ozeanoetako hots-kutsaduraren aurka borroka egiteko goi-mailako ekimen politiko gisa. Italiak itsasoaren zaintza indartua proposatu zuen. Horretarako 6,5 milioi euro jarriko ditu, eta kostazainen zaintza indartuko du itsas eremu babestuetan eta petrolio-plataformen inguruan, hidrokarburoen isurketak denbora errealean detektatzeko gai den satelite-sistema batekin.
Espainiak bost itsas eremu berri sortzea zehaztu zuen, itsasoko lurraldearen % 25 babesteko. NBEko agentziek eta bazkide globalek “One Ocean Finance” ekimena proposatu zuten, ozeanoen mende dauden industrietatik eta ekonomia urdineko sektoreetatik milaka milioi euro mobilizatzeko finantza-mekanismo anbiziotsu bat diseinatzeko. Ozeanoei buruzko hurrengo goi-bilera Hego Koreak eta Txilek antolatuko dute 2028an.
Nizako 2025eko Goi Bilera diplomazia ozeanikoaren erreferente gisa pasatuko da historiara, laster jarriko baita indarrean itsas zabalari buruzko ituna, itsas eremu babestuak nabarmen zabalduko baitira eta inoiz ez bezalako mobilizazio politikoa eragin baitu. Bere arrakasta konpromisoak jarraitzearen eta betetzearen baitan egon da, bai eta iragarritakoa ozeanoak babesteko neurri zehatz eta egiaztagarri bihurtzeko gaitasunaren baitan ere.
