Gogora Institutuak eskultura bat sortzea sustatuko du, gerrako materiala urtuz, prospekzioetatik berreskuratutakoa, altxamendu militarraren eta diktadura frankistaren biktimak gogoratzeko eta omentzeko
Imanol Pradales Lehendakaria Gogora Memoriaren, Bizikidetzaren eta Giza Eskubideen Institutuaren Zuzendaritza Kontseiluaren bileraren buru izan da gaur eguerdian, Bilbon. Aldez aurretik, Lehendakariak «Gogoragunea» erakusketa-espazio berri bat irekitzeko egiten ari diren lanak bisitatu ditu, euskal gizarteari dibulgazio-tresna bat emateko.
Horixe izan da, hain zuzen ere, Lehendakariak Kontseiluaren aurrean zabaldu nahi izan duen mezua, biktimak gogoratuko dituen memoria oso baten alde lan egiten jarraitu beharra, ahaztu gabe, «infernua bizirik» ezagutu zutenen biktimak gogoratzeko. Imanol Pradalesek adierazi duenez, helburu horri «Gogoragunea» espazio berriak lagunduko dio, etorkizuneko belaunaldiek Euskadiren iraganaren historia ez errepikatzeko berme gisa ezagutu dezaten.
Imanol Pradalesekin batera, María Jesús San José, Justizia eta Giza Eskubideen sailburua; Arritxu Marañón, Giza Eskubide, Memoria eta Bizikidetzaren sailburuordea; Alberto Alonso, Memoriaren, Bizikidetzaren eta Giza Eskubideen Institutuko zuzendaria; eta Ainhoa Zugasti, Giza Eskubideen eta Biktimei Laguntzeko zuzendaria izan dira
Gaurko bileran, erreparazio-neurri ekonomikoen Batzorde Teknikoaren osaera ere adostu da. Euskadiko Memoria Historiko eta Demokratikoari buruzko 9/2023 Legeak agintzen duenez, batzorde tekniko honek azterketa bat aurkeztuko du, frankismo-garaiko biktimei zuzendutako erreparazio-neurri ekonomiko guztiak deskribatuko dituena. Helburua da lortutako estaldura-maila ezartzea eta konpon daitezkeen defizitak zehaztea, kalte-ordain osagarrien beharra baloratzeko.
Alberto Alonso, Memoriaren, Bizikidetzaren eta Giza Eskubideen Institutuko zuzendaria, izango da batzordeko buru. Batzordekideak hauek dira: Ainhoa Zugasti, Giza Eskubideen eta Biktimen Arretarako zuzendaria, eta Jon-Mirena Landa, Eider Landaberea eta Luis María Sala, memoriaren sustapenean eta askatasun zibikoen eta bizikidetza demokratikoaren printzipioen defentsan ibilbide profesionala duten adituak. Batzordeko idazkaria Gogora Institutuaren aholkulari juridikoa izango da.
Eskultura bat
Era berean, Euskadiko Memoria Historiko eta Demokratikoaren Egunaren ospakizunari dagokionez, oraindik zehaztu gabe dagoena, Alberto Alonsok azaldu du Gogorak eskultura bat sortuko duela, ideia-lehiaketa bat deituz, ezaugarri berezi batekin: prospekzio-kanpainetatik berreskuratutako gerra-materiala urtuz eraikiko da, gerra zibileko hobiak aurkitzeko egindako prospekzioetan aurkitutako materialarekin, alegia.
Behin heriotza eragiteko eginkizuna izan zuen materialari esanahi berri bat emango zaio horrela, euskal gizarteari hainbeste kalte eta sufrimendu eragin zizkion gerraren hondar materiala memoriarako gai izango da.
Proiektu honen bidez, Gogora Institutuak material hori guztia urtu nahi du, eta euskal gizarteak memoria historiko kritiko eta gogoetatsu bat eraikitzeko duen konpromisoa irudikatuko duen eskultura bihurtu, Gerra Zibilaren eta Frankismoaren urte latzei begiratuko diena, berriro gertatzea nahi ez duguna gogoratzeko. Aniztasunaren, bizikidetzaren eta giza eskubideen defentsaren balio demokratikoei balioa emango dien begirada.
Gogorako agenda
Alberto Alonso Gogora Institutuko zuzendariak datozen hilabeteetarako programatutako jarduera nagusiak ere azaldu ditu.
Nazien esparruen askapenaren 80. urteurrenarekin lotutako ekitaldiekin jarraituz, uztailaren 14, 15 eta 16an ‘Deportazioa nazismoaren esparruetara Europan (1940-1945). Historia, memoria eta euskal lekukotzak’ ikastaroa antolatu du Gogorak, EHUko Udako Ikastaroetan, Donostiako Miramar Jauregian.
Gainera, uztailaren 14an eta 15ean, arratsaldez, dokumentalak eta solasaldiak programatu dira, ikastaroaren jarduera osagarri gisa, jende guztiarentzat irekia. ‘Los esclavos vascos del III Reich’ eta ‘Pragako krematorioko sekretuak’ dokumentalak dira ikusiko direnak.
Deportazioari buruzko erakusketa batek osatuko du 1945-2025 Deportazioaren Memoria proiektuarekin lotutako jardueren programa. Urriaren 8an irekiko da, Gasteizko Amarika aretoan.
Irailaren 25ean 40 urte beteko dira GALek Monbar Hotelean (Baiona) atentatua egin zuenetik. Lau pertsona hil ziren, ETAko kideak. Testuinguru horretan, atentatu horri eta GALi buruzko erakusketa eta solasaldia egingo ditu Gogorak. Urrian izango da, Donostiako Ernest Lluch kultur etxean.
Azkenean, Gogora Institutuko zuzendariak, Martxoaren 3ko Fundazioaren Patronatuko kide ere badenak, azaldu du Gogora Institutua arduratuko dela Gasteizko San Frantzisko Asiskoaren elizako konponketa-lan premiazkoenez. Hala erabaki zuen patronatuak ekainaren 2an egindako bileran. Jarduera horien helburua eraikina gehiago ez hondatzea da, ur iragazteek eragiten dituztenak. Horretarako, estalkiko eta fatxadako teilak ordeztea aurreikusten da, bai eta eraikina hustu eta garbitzea ere. Obrak udako hilabeteetan lizitatzea aurreikusten da, 77.000 euroko aurrekontuarekin.
Zuzendaritza Kontseiluaren osaketa
Eusko Jaurlaritzako ordezkariez gain, bileran izan dira Iñaki Gurtubai, Ager Izagirre eta Ion Gambra, Arabako, Bizkaiko eta Gipuzkoako Foru Aldundien izenean, hurrenez hurren; Andoni Álvarez, Andoaingo alkatea, Eudelen izenean, eta Xabier Barandiaran, Eraitz Sáez de Egilaz, Miren Gallastegui eta Laura Garrido, Legebiltzarreko taldeen ordezkariak. Azkenik, Paco Etxeberria, María Jauregi eta José Antonio Pérez Legebiltzarrak aditu gisa izendatutakoak ere izan dira gaurko bileran.
