Helduak Zabaltzen Eusko Jaurlaritzaren Ongizate, Gazteria eta Erronka Demografiko Sailaren programak bultzatutako ekimena da, gizarte-zentroen egungo ereduaren eraldaketa bideratzeko, adinekoen behar berrietara egokituz. Proiektu honen azken helburua gune horien errealitatea ezagutzea eta ikastetxeen eredu berri bateranzko aldaketa erraztea da. Hori guztia entzuketaren eta parte-hartzearen bidez, adinekoen lidergo aktibotik abiatuta.
Azken 3 urte hauetan, parte hartzeko metodologia espezifiko bati esker, Eibarko, Arratzuko, Erandioko eta Kanpezuko hainbat gizarte-zentrori makina bat esparrutan lagundu zaie: gobernantza hobetzen, parte hartzen, komunitatera irekitzen, digitalizazioan, belaunaldien arteko bizikidetzan eta lurralde-aniztasunera egokitzen (landa-eremukoa eta hiri-eremukoa). Bide hori guztia egiteko, Helduak Zabaltzen dinamikak, besteak beste, Gasteizko Udalak bere gizarte-zentroak eraldatzen urteetan zehar egindako bideari erreparatu dio, Arabako hiriburuko Bizan sareari bereziki.
Helduak Zabaltzen-ek gidatutako transformazio-prozesu horretan, adineko pertsonek zenbait beharrizan identifikatu dituzte:
– Gizonen, laguntza gehiago duten adinekoen edo erretiratu berrien parte-hartzea hobetzea.
– Tokiko eragileekiko koordinazioa hobetzea.
– Nahi ez den bakardadeari aurre egitea.
– Etxebizitzen sakabanaketak sortzen duen inkomunikazioa etetea.
Helduak Zabaltzen programaren eraldaketa-prozesuari esker, emaitza hauek lortu dira:
– Gizarte-zentroen arteko gobernantza eta koordinazioa hobetzea.
– Elkarte-sarea sendotzea.
– Aisialdiko eta gizarte zein hezkuntza-arloko eskaintza aberastea.
– Podcast-ak eta web-orriak sortzea.
Helduak Zabaltzen ekimenak adinekoen gizarte-zentroen ereduak elkarrekin diseinatu nahi ditu, landa-inguruneen eta hiri-inguruneen arteko desberdintasunak kontuan hartuta. Era berean, Euskadiko hiru lurraldeetako gizarte-zentro horietako erabiltzaileak konektatu nahi dira. Beste helburu batzuen artean honakoak ere aipatzekoak dira: parte hartzen duten adineko pertsonen profilak dibertsifikatzea, bereziki belaunaldi gazteagoak sartzean, parte-hartze aktiboagoa eta irekiagoa sustatzean, eta zentroak askotariko gune gisa birpentsatzea. Gainera, zentroen arteko bisitak antolatuko dira elkar ezagutzeko eta harremanetan jartzeko.
«Gizarte-zentroak isolatuak eta monolitikoak direlako ideiarekin hautsi nahi dugu. Zentro horiek gizonek eta emakumeek osatzen dituzte, eta pertsonak sozialak eta dinamikoak gara. Gizarte-zentroei tresna digitalak eta arlo horretako prestakuntza ematea baliagarria izan da udalerri desberdinetako edo udalerri bereko zentro desberdinetako adinekoek elkar ezagutzeko, geratzeko, planak egiteko eta mugak hausteko. Azken batean, bere ongizatea hobetzeko «adierazi du Nerea Melgosak, Ongizate, Gazteria eta Erronka Demografikoko sailburuak.
2025. urte honetan, eraldaketa-prozesua Euskadiko landa-eremuko hainbat udalerritan egiten ari da:
Araba: Agurain, Dulantzi eta Araia-Asparrena.
Bizkaia: Ispaster, Ea, Etxebarri, Lekeitio, Aulesti eta Mendexa.
Gipuzkoa: Ataun, Beasain, Idiazabal, Legorreta, Ordizia, Ormaiztegi, Segura, Zaldibia eta Zerain.
Tresna berriak
Eusko Jaurlaritzako Bizitza Beterako Laguntzen Zuzendaritzak adinekoen gizarte-zentroak eraldatzeko gida berriak sortu ditu. Baliabide horiek hobetzeko beharrak identifikatzen laguntzen dute, parte hartzeko metodologia bat proposatzen dute, taldeak sortzeko aholkuak ematen dituzte eta horiek eraldatzeko plan bat sortzeko proposamenak ere egiten dituzte. Gida horiek astelehen honetan emango zaizkie Euskadiko gizarte-zentroetako gizonei eta emakumeei. Interneten ere eskuragarri egongo dira:
ES: https://www.euskadi.eus/web01-a1helzab/es/
EU: https://www.euskadi.eus/web01-a1helzab/eu/
«Tresna honen bidez adinekoen gizarte zentroei buruzko ebidentzia zientifikoa sortu nahi dugu ezagutza berritzailea lortzeko asmoarekin. Era berean, Euskadi, ongizaterako azpiegitura komunitarioak eguneratzeko esparruan, berrikuntzako lurraldeen buruan kokatu nahi dugu» ziurtatu du Nerea Melgosa sailburuak.
Jardunaldia
Gaur, Helduak Zabaltzen ekimenaren barruan, «Euskadiko adinekoen gizarte-zentroak eraldatzeko bidean aurrera eginez» jardunaldia egin da Gasteizko Europa Jauregian. Jardunaldi horretan Euskadiko gizarte-zentroen eraldaketan aurrera egiteko 100 pertsonak baino gehiagok jardunbide egokiak eta testigantzak partekatu dituzte. Irailaren 24an beste jardunaldi bat egingo da Bilbon eta urriaren 20an Donostian.
