Ia hamar urte dira politika industrialari lotutako politika energetikoa eskatzen, eta egun hauetan agerian geratu da Euskadin energiaren prezioak industrian duen eragina, ekonomiaren motorra eta gure ongizate-estatuaren zutabea.
Nolanahi ere, Jaurlaritza honek energia-kostuengatik duen kezka ez dagokio soilik industria-eremuari, oso ondo baitakigu gizartearen zati bat egoera oso konplikatuan egon daitekeela. Erakunde guztiak elkarlanean, Gizarte politiken alorretik atenditzen ditugu behar horiek.
Industria energia eskuratzeko baldintzen menpe dago, eta prezioen gorakadak susperraldia eta enplegua arriskuan jartzen ditu. Eztabaida honi aurre egiteko moduaren ondorioa izango da gure lantegiek nola jarraituko duten aurrera.
Energiaren kostua handitzeak aurrez aurre jartzen gaitu gure kontraesanekin. Eta gure errealitate industriala defendatuko duen estrategia energetiko bat proposatu nahi dugu.
Eusko Jaurlaritzaren asmoa ez da begirale soilak izatea, eta ez gara ezkutatuko energiaren prezioaren eraketa beste batzuei dagokiela argudiatzen. Guri dagokigu, eta asko gainera, industria elektro-intentsiboak gure herrietan daudelako, eta guri dagokigulako, gure lanpostuak direlako.
Negua dator eta merkatuaren baldintzek okerrera egin dezakete. Eskaera igotzen bada eta eskaintza bere horretan geratu edo beheranzko joera hartzen badu, ezinbestean prezioen igoera pairatuko dugu.
Egoerari buruzko azterketa bat egiten ari gara, eta, bertan, egiturazko gaiak eta premiazko osagai koiunturalak hartu ditugu kontuan, minuturik galdu gabe neurriak hartu behar bait ditugu, eta erakunde-maila guztietan aktibatu eta lagundu behar dugu, eskariaren parte diren enpresen eta eskaintzaren parte direnen eskutik. Aurreiritzirik eta demonizaziorik gabe, ikuspegi konstruktibo eta errealistatik.
Neurri teknikoen txosten bat amaitzen ari gara, eta Espainiako Gobernuari eta Europako Batzordeari helaraziko diegu. Euskadik ere konpromisoak hartzen ditu txosten horretan.
Laburbilduz, eskaria murrizteko, eskaintza handitzeko eta merkatuaren aldakortasuna konpentsatzeko jarduerak biltzen dituen azterketa da. Elkarrekin jarduteko planteamendu bat, eta ESTABILITATEA bilatzen duena.
Txosten honek epe laburreko eta ertaineko/luzeko neurriak biltzen ditu hiru jarduera-mailetan: Europan, Espainian eta Euskadin.
Espainiako Gobernuari planteatuko zaio, energiaren tratamenduan industria-politikaren aldeko apustua berrestea, eta horretarako, adibidez, kargu elektriko guztiek aldi baterako gabezia bat izatea, eta kargu horiek Estatuak finantziatzea. Faktura elektrikoaren, egungo fakturan jasotzen diren hainbat alderdi ezabatu eta/edo aldi baterako atzeratzea izango litzateke, hala nola berriztagarrien primak, penintsulatik kanpoko kostu estrak, tarifa-defizitaren urterokoa, etab. zuzenean Estatuko Aurrekontu Orokorrek bereganatuko dituztenak.
Are gehiago eragin liteke, epe jakin baterako merkatu bat sustatuz, eguneroko prezioaren eta aldakortasunaren menpe egongo ez dena, industriak prezioei buruzko erreferentziak izan ditzan, plangintza hobearekin jarduteko aukera izan dezaten; bai eta berriztagarrien, kogenerazioaren eta hondakinen instalazioei ordaintzeko parametroei lotutako neurriak ere; Industriako CO2-aren zeharkako kostuen konpentsazioa handitzea; egungo tarifa-egutegi elektrikoa berrikustea, eta gas naturalaren eta CO2 gasaren ordainketari lotutako alderdiak aztertzea ere. Horrela, ez dira zehatuko eguneroko merkatuari buruzkoak ez diren bi aldeko eperako kontratuak.
Gasaren prezioa oso baldintzatzaile garrantzitsua izaten ari da gaur egun jasaten ari garen kostuak ezartzerakoan, eta, alde horretatik, Espainiako Gobernuarekin landuko diren alderdi teknikoenez gain, premiazkotzat jotzen dugu gas naturalaren horniduraren segurtasunerako kontingentzia bereziko plan bat egitea datozen hilabeteetarako. Are gehiago Magrebeko gasbidearen itxierarekin, urriaren amaierarako iragarri baitzen.
Europako Batzordeari begira, mugako karbono-doikuntzaren gaiari heldu nahi diogu, gure industriak, CO2-ren emisioei dagokienez hain zorrotzak ez diren beste herrialde batzuekin alderatuta, lehiakortasuna galdu ez dezan; Europan dagoen gas natural baliabide propioen erabilera posiblea. Energia-trantsizioarekin eta berriztagarriak mix energetikoan sartzearekin batera, Europarako energia-horniduraren eta -horniduraren segurtasuna, zeina askotan tentsio geopolitikoek baldintzatzen baitute, hala nola Errusiak edo Tarifa-Magreb gasbideak, Aljeriaren eta Marokoren arteko tentsioen ondorioz.
Euskadik eraginkortasun energetikoa eta berriztagarriak areagotuko ditu
Hala ere, uste dugu Euskaditik ere ekarpenak egin ditzakegula eta sistema egonkorragoa, eraginkorragoa eta iraunkorragoa diseinatzen lagun dezakegula.
Horregatik, inoiz baino gehiago, Europako gomendio eta jarraibideekin bat datorren epe ertain-luzerako energia-estrategiaren aldeko konpromisoa areagotu dugu.
Batez ere, bi lan-ildo daude: eraginkortasun energetikoa eta energia berriztagarrien sustapena. Ez dira apustu berriak, nahiz eta lehenbailehen areagotu eta bizkortu behar ditugun.
Eskariaren gainean jardungo dugu, eraginkortasun energetikoa hobetuz. Eta eskaintzan jardungo dugu, berriztagarria sortzea eta biltegiratzea sustatuz.
Horretarako, honako gai hauek jorratuko ditugu:
- Industriako energia-eraginkortasuneko neurriak.
- Energia-eraginkortasuna etxebizitza-parkean eta eraikinetan, oro har.
- Mota guztietako energia berriztagarrien eta dimentsio desberdineko proiektuen bidezko sorkuntza areagotzea. Izapideak eta finantzaketa bizkortzea.
- Gas berriztagarriak sortzeko proiektuak lantzea, hala nola biogasa edo hidrogenoa.
- Autokontsumorako proiektuak sustatzea. Esperientzia berritzaileak, hala nola EKIOLA proiektua.
- Baterien eta/edo hidrogenoaren bidez energia biltegiratzeko neurriak ikertzea eta ezartzea.
- Europatik datozen gas eta elektrizitate konexioen espediente guztien izapidetzea erraztea
Premiazkoa da aldaketak egitea, ez edonola, errealismotik abiatuta. Pairatzen ari garen errealitate gordinak interpelatu egiten gaitu, eta geure inkoherentziak erakusten dizkigu.
Espainiako Gobernuari eta Europako Batzordeari helaraztea
Egoera horrek kezkatzen eta arduratzen gaitu. Horregatik, azterketa hau eta behin betiko txostena partekatzen ari gara, lehenik eta behin, industria-sektore ahulenekin, ostiral honetan bertan egingo dugun bileran.
Datorren astelehenean, Maros Sefcovic Europako Batzordeko presidenteordeari eta Teresa Ribera Trantsizio Ekologikoko hirugarren presidenteorde eta ministroari helaraziko diegu gogoeta hori, Euskadin dagoela aprobetxatuz.
Eta kezka eta gogoeta hori enpresa elektriko nagusiei ere helaraziko diegu, haiekin elkarrizketa zintzo eta elkarlanerako bide bat beharrezkoa dela uste baitugu.
Ondorioa
Euskadik energia gehiago ekoitzi behar du.
Euskadik ekoizten ez duen energia eskuratu behar du merkatuko baldintza lehiakorretan.
Ekoizten dugun energiaren % 8,6an baino ez dugu sortzen.
Ez badugu ezer egiten, datozen belaunaldiek jasango dituzte ondorioak, industria gutxiagorekin, enplegu gutxiagorekin, eta ahuldu egingo den ongizatearekin.
Beharrezkoa da, Lehendakariak ikasturte politikoaren hasieran adierazi zuen bezala, Herri-Itun bat adostea, politika-, gizarte- eta enpresa-esparruek parte hartuko duena, eta, azken batean, gure Basque Green Deal garapen-eredu inklusibo eta jasangarri batekin bultzatzeko aukera emango diguna.
